خطرات جریان شکافنده در دریا: چگونه از غرق شدن جلوگیری کنیم؟، شنا در دریا سالانه جان حدود ۹۰۰ ایرانی را میگیرد و علت اصلی بخش زیادی از این مرگومیر پدیدهای به نام جریان شکافنده (Rip Current) است. مرگومیر ناشی از شنا در دریای خزر قابل مقایسه با تلفات زلزلههای متوسط در ایران است. این آمار برای کشور آمریکا و بهطور خاص مرگومیر ناشی از این پدیده چیزی حدود ۱۵۰ نفر در سال است که این تعداد مرگ میر برابر با کل تلفات ناشی از رعدوبرق، طوفان و گردباد سالانه در این کشور است. تحقیقات نشان میدهد که ۸۰ درصد عملیاتهای نجات در دریا مربوط به حوادث جریان شکافنده است. این در حالی است که اکثر افرادی که به سواحل کشور برای شنا سفر میکنند چیزی از این پدیده نمیدانند.
امواج دریا با حرکت به سمت ساحل همواره حجم زیادی از آب را به طرف خشکی منتقل میکنند. این حجم وسیع از آب میباید دوباره به داخل دریا برگردد. لذا به صورت تقریباً غیر قابل پیشبینی در نواحی ساحلی آب دریا، آبراهههایی کم عرض و قدرتمند به سمت دریا ایجاد میشود و آب دریا در این آبراههها با سرعت زیادی به سمت دریا بازمیگردد. به این آبراههها جریان شکافنده گفته میشود. اگر فردی درون این جریان قرار گیرد، توسط جریان شدید آب به سرعت به سمت داخل دریا کشیده میشود. هرچند مشاهده جریان شکافنده از ارتفاع زیاد بالای آب، به خوبی ماهیت آن را نشان میدهد، لیکن فردی که داخل آب باشد صرفاً احساس میکند که در حال دور شدن از ساحل است و نمیتواند به سمت ساحل برگردد که مسلماً این امر وحشت زیادی را در فرد ایجاد مینماید.
صرفنظر از اینکه چقدر شنا بلد باشید یا حتی توان جسمی فوقالعاده بالایی هم داشته باشید، جریان شکافنده عملاً برگشت به سمت ساحل را برای هرکسی غیرممکن میسازد. برای درک بهتری از قدرت جریان شکافنده باید گفت این جریانها از حدود ۶۰ تا ۷۶۰ متر میتوانند در عمق دریا پیشروی کنند در حالی که عرض کمی در حدود ۹ متر دارند. این جریانها بهطور معمول در حدود ۲۲/۲ متر بر ثانیه سرعت دارند. میتوان این عدد را با رکوردهای شنای المپیک مقایسه کرد. به عنوان مثال سزار سیه لو از کشور برزیل رکورددار شنای ۵۰ متر آزاد، این فاصله (۵۰ متر) را در ۲۱٫۳۰ ثانیه پیمود یعنی سرعت متوسط ۲٫۳۲ متر بر ثانیه و یا ایمون سالیوان استرالیایی در شنای ۱۰۰ متر آزاد رکورد ۴۷٫۰۵ ثانیه را ثبت کرده است یعنی او با سرعت متوسط ۲٫۲۱ متر بر ثانیه شنا کرده است. با مقایسه این اعداد، میتوان نتیجه گرفت که اگر زمانی در دریا گرفتار این پدیده شدید به هیچ وجه سعی نکنید در خلاف جهت حرکت آب و به سمت ساحل شنا کنید. چرا که اگر قهرمان شنای المپیک باشید و شانس نیز همراه شما باشد و بیشتر از فاصله مشخصی نیز از ساحل دور نشده باشید در آن صورت شاید بتوانید به این روش خود را نجات دهید، در نتیجه میتوان گفت این راهی غیرممکن برای یک فرد عادی است.
فردی که در جریان شکافنده گرفتار شده باشد، ناگهان متوجه میشود که بدون خواست خود در حال دور شدن از ساحل و کشیده شدن به نواحی عمیق دریا است. دلیل مرگ شناگرانی که در مورد جریان شکافنده آگاهی ندارند، تلاش آنها برای مبارزه با جریان و برگشت مستقیم به سمت ساحل است. این اقدام بیثمر موجب خستگی مفرط، وحشتزدگی شدید، از رمق افتادن و نهایتاً غرق شدن حتی شناگران بسیار ماهر میشود. بااینحال، جریان شکافنده قربانیان خود را صرفاً از بین شناگران انتخاب نمیکند؛ حتی فردی که در حال آبتنی بوده و صرفاً تا قسمتی از بدن خود در آب رفته است و شنا بلد نیست نیز ممکن است به واسطه کشش جریان شکافنده به داخل دریا کشیده شود. قرار گرفتن چنین فردی در قسمت عمیق دریا به راحتی میتواند موجب غرق شدن وی شود.